De huisvesting van arbeidsmigranten is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van diverse partijen. Betrokkenheid van de gemeenteraad is daarbij van groot belang. Hoe neem je de raadsleden mee in dit proces?

In mei 2021 werd in de gemeente West Betuwe het beleidsplan huisvesting arbeidsmigranten vastgesteld. Centraal daarbij stond een integrale aanpak. Maar hoe zou die grootschaligere huisvesting er dan concreet moeten uitzien? En hoe zou dit vanuit de gemeente moeten worden georganiseerd? Om aanvullende kaders op te stellen, formeerde de gemeenteraad een werkgroep. Die ging in september 2021 van start, onder begeleiding van Public Result.  

Niet het hele verhaal

Rond de huisvesting van arbeidsmigranten heerst vaak een nogal negatieve beeldvorming, in het bijzonder als het gaat om grootschalige huisvestingslocaties. ‘Het is een onderwerp waarbij het informatieniveau voor een groot deel wordt ingegeven door de krantenberichten,’ weet Kees Pleijsier van Public Result, die bij het project in West Betuwe betrokken was. ‘Maar die vertellen over het algemeen niet het hele verhaal of neigen meer naar de negatieve kant. Het hele plaatje wordt maar zelden geschetst.’   Ook de werkgroepleden waren voorzichtig, merkte hij al meteen tijdens de eerste bijeenkomst. ‘Veel van hen gaven aan dat ze eigenlijk niet over voldoende kennis van zaken beschikten. Ze wilden zich graag eerst verder in het onderwerp verdiepen. Daarom heb ik voorgesteld om een bezoek te brengen aan een huisvestingslocatie voor arbeidsmigranten elders in het land. Maar precies op de dag dat we er naartoe zouden gaan, ging Nederland in de zoveelste corona-lockdown.’

Waardevolle inzichten

Een onlinebijeenkomst bood uitkomt. Er werden filmpjes van het gebouw vertoond en er kwamen diverse betrokken partijen aan het woord, waaronder vertegenwoordigers van de gemeente, ontwikkelaars, eigenaars en huisvesters. Een arbeidsmigrant uit Polen vertelde over zijn persoonlijke ervaringen met het wonen en werken in Nederland. ‘Iedereen hing aan zijn lippen,’ vertelt Pleijsier. ‘Zijn verhaal bood waardevolle inzichten en maakte veel duidelijk.’ Daarnaast was er volop mogelijkheid om vragen te stellen, waar de werkgroepleden dankbaar gebruik van maakten.   Aansluitend nodigde Pleijsier twee initiatiefnemers uit die in de gemeente West Betuwe een huisvestingslocatie voor arbeidsmigranten willen neerzetten. ‘Zij hebben hun plannen uitgebreid toegelicht en onderbouwd,’ blikt hij terug. ‘Hun presentaties gaven antwoord op veel prangende vragen en maakten bovendien goed inzichtelijk wat er nu precies in West Betuwe kon worden verwacht.’

Aanvullende kaders

Na de twee bijeenkomsten ging de raadswerkgroep onder begeleiding van Pleijsier aan de slag met het opstellen van de aanvullende kaders voor grootschalige huisvesting. ‘In het beleidsplan was bijvoorbeeld niet nader gespecificeerd hoe het beheer op die locaties eruit zou moeten zien,’ vertelt Pleijsier. ‘Huisvesters zijn al snel geneigd om beheer te zien als een set van repressieve maatregelen. Een arbeidsmigrant die nieuw binnenkomt, krijgt vaak direct te horen wat de huisregels zijn. Maar je kunt beheer ook organiseren vanuit hospitality: de mensen welkom heten en ze op weg helpen. Vertel bijvoorbeeld waar de supermarkt en het gemeentehuis zijn en op welke tijd iemand zich kan inschrijven in de BRP. In West Betuwe willen we duidelijk maken dat arbeidsmigranten waardevol en welkom zijn. Zo hebben we het beleidsplan verder aangescherpt.’  

Consensus

In de raadswerkgroep was ook een partij vertegenwoordigd die tegen de huisvestingsplannen was, vertelt Pleijsier. ‘Zij hebben hun bedenkingen kunnen inbrengen en daar is serieus over gesproken. Uiteindelijk is de raadswerkgroep tot een consensus gekomen over een pakket van kaders en de desbetreffende partij heeft zich daarbij neergelegd. Ze gaven aan dat ze het waardeerden dat er naar hen was geluisterd. Het definitieve document is als voorstel naar de gemeenteraad gegaan, en op 22 maart met een ruime meerderheid aangenomen.’  

Duidelijk overzicht

Wat zijn volgens Pleijsier de belangrijkste succesfactoren geweest van dit project? ‘Omdat de werkgroepleden zo nauw betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van het document, hebben ze een enorme informatiesprong gemaakt,’ antwoordt hij. ‘Hierdoor was het voor hen veel makkelijker om een besluit te nemen. En dan zie je hoe waardevol het is geweest om die raadswerkgroep op te richten. Bij het onderwerp huisvesting arbeidsmigranten zijn vele aspecten betrokken. Het gaat niet alleen over wonen, maar ook over onderwijs, integratie, economie, handhaving en toezicht. Pas als je in gezamenlijkhied kijkt naar al die afzonderlijke onderdelen, ontstaat een duidelijk overzicht en kan er een goed gewogen besluit worden genomen.’  

Tip

Welke tip heeft hij voor andere gemeenten die betrokken zijn bij de huisvesting voor arbeidsmigranten? ‘Zoom in. Zoek informatie, leer meer over het onderwerp en probeer het in de volle breedte te bekijken en te begrijpen. Vraag om informatie van bestaande locaties in andere gemeenten, want er zijn volop voorbeelden. Ook het ministerie noemt voorbeeldlocaties waar de betrokken partijen het goed hebben georganiseerd. Kijk hoe zij het doen en wat je daarvan voor je eigen situatie kan gebruiken.’

Bij dit soort complexe vraagstukken draait alles om samenwerking, benadrukt Pleijsier. ‘Samen met de partners in je stad, met werkgevers, huisvesters en uitzendbureaus. Wanneer je samenwerkt aan het opstellen van kaders, weet je al in een vroeg stadium wat er van je verwacht wordt. En als het dan komt tot een aanvraag voor een locatie, dan kun je ook weer samen optrekken. Dat vergroot de kans op succes om draagvlak te krijgen voor de ontwikkeling van zo’n locatie.’

Werken bij Public Result?