Aan de slag met vitale kernen in Zuid-Holland 30-11-2018

Kleine kernen zijn belangrijk voor Zuid-Holland omdat ze naast onze grote steden een aanvullend type leefomgeving bieden. Er is meer rust en ruimte, maar zijn toch gelegen in de Randstad. Samen functioneren kleine kernen en steden in een uniek Zuid-Hollands netwerk. Maar de aantrekkelijkheid van kleinere kernen staat onder druk door een aantal maatschappelijke trends.

Een van deze trends is dat de vorm van voorzieningen verandert, meer digitaal en geconcentreerd op afstand, waarmee de lokale vestiging kan verdwijnen. Daarnaast vergrijst de bevolking in veel kleine kernen sterker dan in de steden, onder meer doordat veel jongeren naar de stad trekken. Beide trends hebben gevolgen voor leefbaarheid en sociale cohesie in de kernen, terwijl dit voor inwoners belangrijke waarden zijn die de aantrekkelijkheid van de kern bepalen.

Onderzoeken

De provincie is een verkenning gestart naar hoe kleine kernen vitaal blijven. Daarvoor zijn als vertrekpunt drie onderzoeken uitgevoerd. Zo is gekeken naar trends op het gebied van vitaliteit, de bestaande inzet van betrokken partners, naar beschikbare data over de kernen (zelfstandigheid, verbondenheid en leefbaarheid in kernen) en tot slot is er ingezoomd op mogelijke ruimtelijke ingrepen voor versterking van vitaliteit in kleinere kernen. Uit de onderzoeken blijkt dat de situatie van Zuid-Hollandse kleine kernen relatief gunstig is ten opzichte van landelijke gebieden buiten de Randstad, maar dat het inspanning vraagt om dit ook in de toekomst zo te houden en een neerwaartse spiraal te voorkomen. Enkele aanbevelingen uit de onderzoeken:

• De mate van vitaliteit wordt bepaald door hoe de diverse kernen elkaar aanvullen. Juist door de diversiteit blijkt een netwerk van kernen te ontstaan die samen sterk zijn. Behoud van vitaliteit moet zich dan ook focussen op bouwen van sterke relaties en verder versterken van samenwerking van partijen.
• Het is essentieel dat gewerkt wordt aan de combinatie van zogeheten hardware (woningbouwvoorraad, bereikbare voorzieningen en werkgelegenheid) en software (sociale cohesie, verenigingsleven en aandacht voor kwetsbare groepen).
• Maatschappelijke opgaven als energietransitie en klimaatadaptatie vragen veel van kleine gemeenschappen. Zij zouden kennis en middelen moeten bundelen om meer te bereiken.

Werksessies met gemeenten

De provincie gaat de komende tijd samen met betrokken gemeenten aan de slag met de resultaten van de onderzoeken. Dat moet leiden tot een vervolgaanpak die bijdraagt aan het verder versterken van vitaliteit in de kernen van Zuid-Holland. De provincie nodigt gemeenten en maatschappelijke organisaties om hier samen met ons aan te bouwen.