Raadsleden en colleges gemeenten in gesprek over de toekomstige voorzieningenstructuur Midden-Limburg tijdens de Masterclass 30-04-2015

De bijeenkomst

De regio Midden-Limburg heeft met het opstellen van de Transitieatlas Voorzieningen inzicht gekregen om in te kunnen spelen op de toekomstige mismatch tussen het voorzieningenaanbod in de regio en de vraag daarnaar. Een belangrijke rol voor de verdere lokale en regionale uitwerking is weggelegd voor de gemeenten in Midden-Limburg. Tijdens de Masterclass op 2 april 2015 zijn de raadsleden en colleges dan ook geïnformeerd over het verloop en de opbrengsten van dit innovatieve en interactieve traject. Daarnaast was er gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan wat de keuzes concreet betekenen voor de bevolking, waar kansen gezien worden en wat daar voor nodig is.

Dankzij de posters aan de wanden van de sfeervolle zaal in kasteel Daelenbroeck, konden de ca. 60 aanwezige raads- en collegeleden zich bij binnenkomst direct een beeld vormen van de huidige voorzieningenstructuur in de regio, de stappen zoals gezet en de in de regio opgehaalde normen en waarden. Na een uitnodigend woord van welkom door burgemeester De Boer-Beerta van gemeente Roerdalen en wethouder Wolfhagen is in het eerste deel van de avond teruggeblikt op het doorlopen interactieve traject onder leiding van avondvoorzitter Simone van Trier.

Uitkomsten interactieve traject

Midden-Limburg krijgt te maken met een sterke demografische transitie die vraagt om een heroverweging van de voorzieningenstructuur. Het instrument ‘Transitieatlas Voorzieningen’ is ingezet om hierbij te helpen. In een serie van vijf interactieve sessies zijn de belangrijkste vraagstukken opgehaald en verkend. Kees Stob (Public Result) neemt de aanwezigen in een korte presentatie mee in dit proces en de totstandkoming van de kaartbeelden. Ca. 200 deelnemers (partijen, overheden en burgers) hebben tijdens de sessies hun voorkeuren kunnen uiten en gesproken over (innovatieve combinaties van) voorzieningen op gebied van onderwijs, sport, welzijn en cultuur. Niets doen is voor velen geen optie meer, zo bleek wel. De regio heeft met 644 accommodaties voor onderwijs, sport, cultuur, zorg en welzijn, een rijke voorzieningenstructuur voor haar inwoners. Toekomstige bevolkingsontwikkelingen maar ook trends zoals digitalisering, bezuinigingen en toenemende mobiliteit, zorgen ervoor dat de vraag naar voorzieningen verandert. Zo is in 2025 bijvoorbeeld een overcapaciteit te verwachten in de regio van maar liefst 80 voetbalvelden. En is er straks nog wel een vrijwilliger die de F-jes wil fluiten op zaterdagochtend? De oproep van één van de aanwezige raadsleden aan zijn collega’s is dan ook: je bent misschien raadslid voor een periode van 4 jaar, maar de opgave waar de regio nú voor staat is om keuzes te maken zodat het voorzieningenaanbod ook in 2025 past bij de inwoners.

De kaartbeelden zoals gepresenteerd door Kees Stob zijn herkenbaar voor de meeste aanwezigen. Voor een enkeling komt de forse groei van bijvoorbeeld het aandeel 75-plussers toch wel als een verrassing. Maar, zo wordt gesteld: het is niet zo dat er nog niets gebeurt in de regio. Er zijn al goede initiatieven ‘van onderop’. Zo vertelt Rens Raemakers (raadslid in Leudal) over de inspirerende ontwikkelingen rondom Park Leudal-Oost: een kern-overstijgend burgerinitiatief waarbij verschillende verenigingen samenwerken zodat een combinatie ontstaat van sport, bewegen, ontmoeten, zorg en cultuur.

Nabijheid, kwaliteit en bedrijfsvoering

In een drietal deelsessies was vervolgens volop gelegenheid om door te praten met elkaar. Pierre Dols (Proteion), Hein Veerman (NOC*NSF) en Bert Nelissen (INNOVO) prikkelden de deelnemers met vragen als: Hoe kunnen we voorzieningen zo dicht mogelijk bij de burger organiseren, de kwaliteit borgen, maar tegelijkertijd de kosten beheersbaar houden? Hoewel de drie deelsessies ieder een ander toekomstscenario als uitgangspunt hadden: mogelijkheden voor voorzieningen dichtbij huis, versterking van het functieprofiel van kernen of juist voor schaalvergroting en efficiencywinst, toonden de gevoerde discussies duidelijke overeenkomsten. Dit werd duidelijk tijdens de plenaire afsluiting. Simone van Trier vroeg de drie voorzitters naar voren om de opbrengsten te delen met de zaal. De urgentie om vraag en aanbod goed op elkaar af te stemmen wordt gedeeld, zo stelde Hein Veerman. Raadsleden vrezen wel dat de kleinere kernen leeg zullen lopen als gevolg van het verdwijnen van voorzieningen. Gezinnen kiezen dan naar verwachting toch eerder voor een andere omgeving. Van belang is daarom om als inwoners van een kern op zoek te gaan naar manieren om de sociale cohesie sterk te houden.  Gemeenten hebben hier ook een rol in, zo wordt aangegeven, van belang is dat het eigen initiatief gestimuleerd wordt. Hierbij moet de gemeente wel los durven laten. Anderzijds worden er veel kansen gezien. Ook de deelnemers van sessie twee zien het niet zo somber in, zo geeft Pierre Dols aan. Als je kritisch kijkt naar het aanbod, is een wijkaccommodatie dan nog wel nodig? Gewezen wordt op de ‘jonge generatie’ waarbij een groot deel van het sociale leven zich digitaal afspeelt. Wel is het belangrijk dat er aandacht blijft voor de sociaal zwakkeren. Wat doe je als gemeente met diegenen die niet mee kunnen komen met de veranderingen? Bert Nelissen spreekt zijn lof uit voor de initiatieven in de regio en trekt de vergelijking met voor hem bekend gebied: de regio Zuid-Limburg. Midden-Limburg ziet hij als een voorbeeld hoe je gezamenlijk de handschoen op kunt pakken.

Handvatten voor de toekomst

De discussie die afsluitend volgt is tekenend voor de constructieve sfeer van de avond. Burgemeester Heijmans (gemeente Weert) benadrukt de noodzaak tot samenwerking en wijst iedereen vriendelijk maar toch dringend op zijn of haar eigen rol daarin. Elke gemeente, ook Roermond en Weert, moet zich realiseren dat er werk aan de winkel is. In de deelsessies zijn hier handvatten voor gegeven, zoals:

• Het gesprek aan gaan om bewustwording te stimuleren; mensen laten beseffen dat het anders moet
• Gebruik maken van de dynamiek van de samenleving
• Hou verenigingen een spiegel voor: waar staan jullie over 5 of 10 jaar?

Als afsluiting op de avond benadrukt wethouder Wolfhagen (Roerdalen) dat dit het moment is voor verdere lokale en regionale programmering en uitvoering. De masterclass is een stap hier naar toe, in aanvulling op wat er al gebeurt in de diverse gemeenten. Resumé van de avond was dat het uitwisselen van praktijkervaring via een netwerkbijeenkomst zeer zinvol is en voor herhaling vatbaar is.