Huisvesting arbeidsmigranten

De laatste tijd staat de huisvesting van arbeidsmigranten in de belangstelling. Arbeidsmigranten leveren een grote bijdrage aan onze economie, maar moeten het vaak met slechte huisvesting doen. Daarnaast zijn ze sterk afhankelijk van hun werkgever en lopen ze door malafide uitzendbureaus het risico op uitbuiting. Vaak ontbreekt er registratie in de Basisregistratie Personen en dus zijn de arbeidsmigranten voor de gemeenten ‘onzichtbaar’. Bovendien ontbreekt er ook de nodige handhaving en deugdelijke controle. Tevens zijn er omtrent de huisvesting van arbeidsmigranten veel regels en kosten die deze taak ingewikkeld maken. Voor gemeenten kan de begeleiding van een externe partij dan een goede oplossing bieden.

Verantwoordelijkheid bij huisvesting van arbeidsmigranten

De corona (COVID-19) crisis heeft duidelijk gemaakt dat slechte en krappe huisvesting, onveilig vervoer en slechte omstandigheden op de werkplaats grote gevolgen hebben voor de gezondheid van de arbeidsmigranten in Nederland en daarmee de publieke gezondheid. Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, onder leiding van oud-SP-leider Emile Roemer, is met concrete voorstellen gekomen om de positie en veiligheid van arbeidsmigranten te verbeteren. Er ligt hierbij een gedeelde verantwoordelijkheid bij het Rijk (wet- en regelgeving), provincies (coördinatie), gemeenten (lokaal beleid en afstemming met werkgevers, uitzendbureaus en huisvesters), als ook werkgevers, uitzendbureaus en huisvesters zelf (uitvoering).

Huisvesting van arbeidsmigranten: van uitdaging naar uitvoering

Je wilt als bestuurder of ambtenaar de economie van je gemeente draaiend houden. Daarvoor zijn arbeidsmigranten onmisbaar geworden. Het is dus van belang dat zij een passende huisvesting krijgen en kunnen deelnemen aan de samenleving. Concreet aan de slag dus. Maar hoe doe je dat als je niet precies weet hoeveel arbeidsmigranten er eigenlijk in jouw gemeente zijn? Waar ze aan de slag zijn, of er sprake is van overlast? En als er initiatieven zijn voor huisvesting of je die kan faciliteren, of het past in de omgevingswet en regels, en of er draagvlak voor is bij de bevolking? Hoe zorg je voor een integrale aanpak binnen de gemeente, waarbij voor vestigers ook aandacht is voor sociale voorzieningen? En wat als er al beleid ligt, maar het stokt in de uitvoering?

Een huisvestingsplan in 5 stappen

Public Result werkt met een team van ervaren hands-on professionals van een goede inventarisatie van de huidige situatie (1) (inventarisatie en registratie) naar dialoogtafels om speerpunten voor huisvesting en leefbaarheid uit te werken (2), naar concrete maatregelen (3) die worden afgesloten met een plan van aanpak waar alle partijen hun handtekening onder kunnen zetten (4). Maar uiteindelijk draait alles om de uitvoering, een samenspel van overheid, initiatiefnemers en de inwoners (5). We zien de stappen dan ook niet per sé als volgtijdelijk. Een goed proces is maatwerk. We sluiten aan bij waar u bent in de aanpak en waar de energie zit. Waar mogelijk ontvangen veelbelovende initiatieven de prioriteit.

Stappen maken doe je het effectiefst met alle belanghebbenden samen: overheidsinstanties, bewoners, arbeidsmigranten, werkgevers en maatschappelijke instellingen. Om draagvlak te creëren, maar ook om alle denk- en investeringskracht te mobiliseren. We werken met een uitgekiend proces om partijen slagvaardig achter de aanpak te krijgen.

Een effectieve aanpak is een plan dat niet alleen de huisvesting regelt, maar ook aandacht besteed aan een goede inventarisatie en registratie, hoogwaardige huisvesting, maatschappelijke ondersteuning, communicatie en handhaving, kortom: de vijf bouwstenen.

Resultaat

Dit mag je verwachten van Public Result:

• Een uitvoerbaar plan van aanpak met draagvlak;
• Een integraal plan van aanpak (5 bouwstenen)
• Begeleiding van de uitvoering: kansrijke initiatieven worden op haalbaarheid getoetst en we begeleiden de realisatie, communicatie en afspraken over beheer

De 5 bouwstenen van een effectief huisvestingsplan

Inventarisatie en registratie

Door het ontbreken van een sluitende registratie is het precieze aantal arbeidsmigranten vaak niet bekend. Het is daarom gewenst dat alle arbeidsmigranten in Nederland worden ingeschreven in het BRP en de RNI/REVA, ook als sprake is van (nog) niet gelegaliseerde huisvesting. Voor de gemeenten is dit primair vanuit veiligheid en handhaving van belang, maar daarnaast biedt het ook financiële voordelen aangezien de bijdrage vanuit het Rijk aan het Gemeentefonds stijgt en ook gemeentelijke belastingen kunnen worden geheven. Bovendien kunnen wij samen met bureau Legitiem deze inventarisatie en registratie ondersteunen.

Huisvesting arbeidsmigranten

Voldoende, kwalitatief goede, gelegaliseerde en passende huisvesting voor arbeidsmigranten is van groot belang. Niet alleen ontbreekt deze nog vaak, maar de corona (COVID-19) crisis heeft duidelijk gemaakt dat waar de huisvesting wel aanwezig is, deze vaak om aanpassing vraagt. Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten doet als aanbeveling maximaal twee personen op een kamer en in de toekomst bij voorkeur (als het niet om partners gaat) één persoon. Gemeenten zouden een heldere visie op de bouw van woningen voor arbeidsmigranten moeten ontwikkelen en regionaal samenwerken als het bijvoorbeeld gaat om de spreiding van arbeidsmigranten. Het kabinet heeft onlangs extra middelen beschikbaar gesteld voor de gemeenten voor hoogwaardige huisvesting van specifieke groepen (arbeidsmigranten, asielzoekers en daklozen).

De gemeente bepaalt waar en in samenspraak met initiatiefnemers wanneer en hoe wordt voorzien in de huisvestingsbehoefte. Op basis van het aantal arbeidsmigranten gaan we de huisvestingsbehoefte (kwantitatief en kwalitatief) ramen evenals de locaties waarin kan worden voorzien. We maken daarbij een onderscheid naar short-stay, mid-stay en vestigers. Het is vaak een complex proces waar belangen van initiatiefnemers en bewoners kunnen botsen. Wij kunnen dit proces goed begeleiden. Bovendien toetsen we regelmatig de kansrijke initiatieven op haalbaarheid in businesscases. We begeleiden de realisatie, communicatie en afspraken over beheer.

Maatschappelijke ondersteuning

Het aantal arbeidsmigranten kan in gemeenten al snel oplopen tot zo’n 5 a 10% van de bevolking. De sociaal-maatschappelijke gevolgen, zowel voor de arbeidsmigranten zelf (behoefte aan maatschappelijke ondersteuning, gezondheidszorg en onderwijs) als voor de omgeving (integratie, kennismaking, veiligheid(sgevoel) zijn dan een belangrijk element. Integreren in de samenleving vraagt niet alleen om de inzet van professionele partijen maar ook de samenleving (verenigingen, burgers, enz.) en niet in de laatste plaats arbeidsmigranten zelf. We brengen samen de vraag in beeld en formuleren met alle betrokken aanbieders een doeltreffend ondersteuningsaanbod.

Communicatie met arbeidsmigranten

Een goede communicatie bij de ontwikkeling en de uitvoering van de aanpak is cruciaal. Dat geldt in de eerste plaats informatie aan de arbeidsmigranten zelf: wat zijn de regels in een samenleving die afwijkt van de Oost-Europese, wat zijn hun rechten en plichten, en – zeker in deze tijd – aan welke eisen moeten huisvesting, vervoer en werkplekken uit oogpunt van gezondheid voldoen. Maar ook om zicht te krijgen op de behoeften en wensen van arbeidsmigranten. Door coproductie met inwoners werken we gestructureerd aan draagvlak voor de huisvesting en acceptatie van arbeidsmigranten. Dit kan door het vormen van communities rondom thema’s. Dit kan ook door het opzetten van een maatschappelijk platform waarin samen de stappen worden doorlopen. Veel praktische knelpunten lossen we daarnaast op door een direct contact tussen arbeidsmigranten en hun buren of via overleg met omwonenden en de huisvester.

Handhaving van arbeidsmigranten

Handhaving maakt onlosmakelijk deel uit van de uitvoering van het beleid. Zonder handhaving verliest het beleid aan effectiviteit en daarmee aan waarde. Veel gemeenten, politie en brandweer zijn nog te weinig gericht op specifieke handhaving als het gaat om arbeidsmigranten. Het idee is om niet alleen te handhaven op meldingen van overlast maar ook te handhaven in andere strijdige gevallen, bijvoorbeeld bij het ontbreken van een omgevings- of exploitatievergunning. Heel belangrijk zijn daarnaast uiteraard de veiligheid, gezondheid en het welzijn van de arbeidsmigranten.

De uitkomst van Public result

Public Result begeleidt op dit moment de gemeenten Nederbetuwe, West Betuwe, Goeree-Overflakkee en de gemeenten in de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden bij een effectieve aanpak. Bent u in een integrale aanpak voor hoogwaardige huisvesting arbeidsmigranten geïnteresseerd geraakt? Public Result ondersteunt de aanpak in alle stappen en voor alle bouwstenen. Dit is mogelijk als faciliterend adviseur of in een interim rol. Meer weten? Kom dan naar onze workshops die we regelmatig (ook online) organiseren. En lees hier over de ervaringen van een opdrachtgever.

Contactpersoon: Kees Stob | kees.stob@publicresult.nl | 06-10916559