Eind vorig jaar werd onze Transitieatlas beroepsonderwijs Achterhoek gelanceerd, samengesteld door Public Result onder leiding van Henkjan Kok. Het rapport voorspelt voor 2025 een tekort aan personeel in de Achterhoek van zo’n 9.000 fte. En dat brengt nieuwe uitdagingen voor het beroepsonderwijs met zich mee.
‘De Achterhoek heeft de ambitie om te groeien,’ zegt Henkjan Kok, organisatie-ontwikkelaar en procesleider leerlingdaling Achterhoek. ‘Uit cijfers van het Centraal Planbureau blijkt echter dat er de komende jaren in de regio minder kinderen worden geboren, wat zal leiden tot minder instroom in het beroepsonderwijs. In 2025 heeft de Achterhoek 27.000 extra arbeidskrachten nodig: ongeveer 24.000 ter vervanging door vergrijzing en ongeveer 3.000 door groei. En dat terwijl de opleidingsinstituten er maar zo’n 18.000 kunnen leveren. De regio staat dus voor de uitdaging om 9.000 extra fte te vinden.’
Ongewenste situatie
De Achterhoek kent een breed aanbod aan bedrijvigheid, vertelt Kok. ‘Het onderwijs is op dit moment behoorlijk goed in staat aan te sluiten bij de vraag van het bedrijfsleven. Maar om een bepaald beroepsprofiel in stand te houden, heeft een school een minimum aantal leerlingen nodig. Wanneer er onvoldoende leerlingen zijn voor een bepaalde afdeling, bedreigt dat uiteindelijk de opleidingscapaciteit van de regio. En dat heeft op middellange termijn tot gevolg dat er niet aan de arbeidsmarktvraag van producenten kan worden voldaan. Daardoor wordt de regio economisch onaantrekkelijk. Een ongewenste situatie.’
In de regio blijven
Hoe kan het onderwijs inspelen op dat dreigende tekort? Kok: ‘Opleidingen moeten er niet alleen voor zorgen dat ze jongeren daadwerkelijk goed opleiden, maar ook dat ze in de regio kunnen blijven. Zo goed mogelijk aansluiten op de vraag van het bedrijfsleven dus. Dat is best een lastige opgave, want veel bedrijven denken doorgaans wel na over de dag van morgen, maar niet over de dag na overmorgen.’
Onbekend maakt onbemind
Opleidingen en bedrijfsleven moeten dus dichter bij elkaar worden gebracht. Ook omdat veel jongeren geen realistisch beeld hebben van hoe het er in bedrijven aan toe gaat, zegt Kok. ‘Ze denken bijvoorbeeld dat de techniek smerig en onaantrekkelijk is, terwijl de werkelijkheid heel anders is. Bovendien gebeurt er van alles op het gebied van innovatie en robotisering. Dat is aantrekkelijk voor jongeren, maar dat moeten ze natuurlijk wel weten.’
Stages en projecten
Al op het vmbo moeten jongeren meer kennis opdoen van het bedrijfsleven, vindt Kok. ‘Het probleem van het vmbo is dat het beroepsoriënterend is. De leerlingen worden niet opgeleid voor een vak, dat kiezen ze pas daarna. Maar die keuze kunnen ze veel beter maken als ze weten wat er speelt. Stages en projecten kunnen hieraan bijdragen. Zo maken leerlingen kennis met de nieuwste ontwikkelingen in de techniek en kan het bedrijfsleven al vroegtijdig een verbinding aangaan met toekomstige werknemers.’
Samenwerken
Daarnaast is een breed opleidingsaanbod van belang. Kok: ‘Scholen en schoolbesturen moeten nog meer met elkaar gaan samenwerken. Ze moeten uit de concurrentiestand, met elkaar in overleg gaan en samen dat aanbod overeind te houden. Daarvoor moeten ze ook bestuurlijk afspraken maken met elkaar, zodat een adequaat aanbod beschikbaar blijft, dat evenwichtig over de regio verspreid is.’
Waarde
Hoe kijkt hij tegen de Transitieatlas aan? ‘Ik ben erg blij met het product,’ antwoordt hij. ‘Ik heb het geluk gehad dat ik een goede stuurgroep heb kunnen samenstellen met een aantal sterke bestuurders uit de regio. Die hebben ervoor gezorgd dat de uitkomsten van het rapport ook goed in de regio konden landen. Dat maakt dat we nu niet alleen een product in handen hebben, maar dat het product ook zijn waarde gaat krijgen.’
Totale context
Het rapport heeft behoorlijk wat aandacht in de media gekregen en nog steeds is er veel belangstelling voor. Kok: ‘Al met al ben ik erg tevreden met het resultaat tot nu toe, maar de echte resultaten moeten natuurlijk nog komen. Om dit probleem echt aan te pakken, is het van belang dat we vanuit de regio een bredere integrale agenda gaan voeren. Het gaat immers om de totale context. Want om die 9.000 vacatures in 2025 op te lossen, zullen we ook mensen van buitenaf moeten zien aan te trekken. Nu is de Achterhoek is een aantrekkelijke regio, maar het ontbreekt aan woningen voor starters. We moeten dus ook nadenken over woningbouw en bereikbaarheid. Kortom, de oplossing is nogal complex.’
Transitieatlas beroepsonderwijs Achterhoek
Om de Achterhoek minimaal zo hard als de Nederlandse economie te laten groeien is maximale inzet op innovatie en talent nodig is. De beroepsbevolking zal tot 2025 dalen met 12.000 en elke dag gaan 21.000 mensen buiten de regio aan het werk. De regionale economie kan tot 2025 met €1.490 miljoen groeien, als de stuwende sectoren flink innoveren. Tot 2025 zijn 27.000 nieuwe werknemers nodig (vervanging en uitbreiding).
Voor meer informatie: 070-3468816 en info@publicresult.nl
