Integratie en maatschappelijke ondersteuning van arbeidsmigranten: een taak voor ons allemaal 31-01-2022

Arbeidsmigranten zijn niet meer weg te denken uit de Nederlandse maatschappij. Ze werken veelal in sectoren waar arbeidskrachten schaars zijn en leveren een essentiële bijdrage aan onze economie. De komende weken besteden we in onze blogs uitgebreid aandacht aan dit onderwerp. In deel 3 van deze serie staat de integratie en maatschappelijke ondersteuning centraal. Belangrijke aspecten, want sinds de uitbraak van het coronavirus is er bij arbeidsmigranten veel onrust ontstaan. Niet alleen omdat ze vaak onder slechte omstandigheden gehuisvest zijn, waardoor ze extra risico lopen op besmetting, maar ook doordat velen niet wegwijs zijn in het Nederlandse zorgstelsel.

Het aantal arbeidsmigranten kan in gemeenten al snel oplopen tot zo’n 5% van de bevolking, in een enkele gemeente zelfs meer. De sociaal-maatschappelijke gevolgen, zowel voor de arbeidsmigranten zelf als voor de omgeving zijn dan een belangrijk element. Integreren in de samenleving vraagt niet alleen om de inzet van professionele partijen, maar ook van de samenleving en niet in de laatste plaats van arbeidsmigranten zelf.

Wensen en behoeften in kaart brengen

‘Daarbij is het heel erg afhankelijk wie precies de doelgroep is,’ zegt Wido Scholte, senior adviseur bij Public Result. ‘En het is dus goed om te onderzoeken welke wensen en behoeften de arbeidsmigranten hebben. Dat kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door een aantal arbeidsmigranten op te zoeken en ze naar hun wensen te vragen. Of door gebruik te maken van social media. Er zijn verschillende Facebookgroepen voor arbeidsmigranten en via die groepen kunnen ze benaderd worden.’ Het probleem is dat arbeidsmigranten vaak onzichtbaar zijn. Bovendien zijn ze in veel gevallen afhankelijk van een uitzendbureau en laten ze daarom qua wensen en behoeften niet altijd het achterste van hun tong zien. ‘Daarbij komt ook nog eens dat voor arbeidsmigranten uit de EU geen inburgeringsplicht geldt. Je kunt ze dus eigenlijk alleen op basis van vrijwilligheid deel laten uitmaken van onze samenleving,’ aldus Wido.

Nederlandse taal leren

Uit onderzoek in Neder-Betuwe blijkt dat de grootste wens van veel arbeidsmigranten het leren van de taal is, zodat ze daadwerkelijk deel kunnen uitmaken van de samenleving. ‘Het aanbieden van taalcursussen door bibliotheken, gemeenten en welzijnsorganisaties is dan ook enorm belangrijk,’ stelt Wido. ‘In verschillende gemeenten zijn er al mooie projecten opgezet, waarbij vrijwilligers een arbeidsmigrant helpen bij het verkennen van de Nederlandse samenleving en het leren van de taal.’

Verenigingsleven

Wanneer tevens het gezin van de arbeidsmigrant naar Nederland komt, stelt dit natuurlijk ook eisen aan het onderwijs. Ook de gemeentelijke organisatie kan op de behoeften van de arbeidsmigranten inspelen, bijvoorbeeld door het instellen van een centraal aanspreekpunt waar arbeidsmigranten met vragen terecht kunnen. ‘Verder kan het verenigingsleven een belangrijke rol spelen bij de integratie,’ vervolgt Wido. ‘Zo hebben voetbalverenigingen in vooral krimpgebieden te maken met een daling van het ledenaantal. Door arbeidsmigranten uit te nodigen om lid te worden en een gemengd team van migranten en Nederlanders samen te stellen, kunnen clubs die tendens doorbreken en dragen ze tegelijkertijd een steentje bij aan de integratie.’

Preventieve gezondheidszorg

Ten slotte is ook de gezondheidszorg van belang als het gaat om maatschappelijke ondersteuning, en met name de preventieve gezondheidszorg. Wido: ‘Arbeidsmigranten zijn gebaat bij goede voorlichting en het is belangrijk om hen wegwijs te maken in het Nederlandse zorgstelsel. Hierin zou de GGD een rol kunnen spelen, zoals ook in de Regio Rivierenland gebeurt. Daarnaast ligt er een taak voor lokale en regionale welzijnsorganisaties en eventueel de wijkteams, met name bij specifieke problemen.’

Mooie stappen

In Neder-Betuwe zijn er op dit vlak al mooie stappen gemaakt, vertelt Wido. ‘We hebben daar een platform arbeidsmigranten opgericht; een soort coalitie van maatschappelijke organisaties, burgers en arbeidsmigranten, met als doel de maatschappelijke integratie vorm te geven. Het beleidsplan dat is vastgesteld wordt nu door dit platform verder uitgewerkt. Daarbij proberen we de wensen en behoeften verder in beeld te krijgen en de maatschappelijke partners zover te krijgen om hier een rol in te gaan spelen.’